We hebben allemaal weleens een periode op ons werk dat het niet zo lekker gaat. De to do‘s stapelen zich op, je aandeelhouders kijken continu over je schouder mee… en daar reageert jouw lichaam op. Stress!
Een stressvolle periode op werk, een pasgeboren baby, een vriendschap die meer energie zuigt dan geeft… er zijn talloze gebeurtenissen die voor stress kunnen zorgen. Maar wat gebeurt er op zo’n moment in ons brein?
Wat is stress eigenlijk?
Kortgezegd is het jezelf staande moeten houden in een uitdagende omgeving. Het is een actief proces waarmee mensen continu zowel verwachte als onverwachte gebeurtenissen kunnen verwerken. Denk aan deadlines, maar ook een auto die onverwacht om de hoek komt scheuren. Het gaat om wat er om je heen gebeurt, en hoe jij hierop reageert.
Stress is een heel dynamisch proces, maar we praten er eigenlijk alleen over als het fout gaat. En dat terwijl het heel normaal is. Sterker nog, een stressvrij leven bestaat niet. Er is geen enkele manier om aan stress te ontkomen. Ja, als je dood bent.
Iedereen heeft altijd de stresshormonen adrenaline en cortisol in zijn bloed. Deze hebben bijvoorbeeld invloed op je energie, je geheugen en je aandacht spanne. Elke inspanning veroorzaakt een beetje stress in je lichaam. Er komen seintjes vanuit het brein waardoor er in het lichaam aanpassingen plaatsvinden, zodat je je kunt inspannen. Hoe meer je je inspant, hoe meer stress je krijgt.
Het verwarrende is dan ook dat we de term stress verkeerd gebruiken. We hebben niet alleen stress tijdens die bekende fight or flight-reactie. Dat is een groot misverstand. Stress is er altijd, en het wordt meer als je je mentaal of fysiek inspant.
Dit doet stress in jouw hersenen
Elk lichaam heeft een eigen stressorkest met instrumenten die allemaal samen spelen. Die zorgen ervoor dat je in staat bent om een uitdagende omgeving het hoofd te bieden en veerkrachtig te zijn.
Het stressorkest kan harder gaan spelen wanneer er iets om je heen gebeurt (de acute stress), of wanneer je lang ligt te piekeren om iets wat in de toekomst zou kunnen gebeuren (stress van binnenuit). Jouw stressorkest heeft in de afgelopen jaren goed samen leren spelen. Zodra je iets meemaakt dat stress veroorzaakt, reageer je daarop. Daar hoef je niets voor te doen. Dat betekent dat je adrenaline omhoog gaat, dat je aandacht erbij blijft en je meer op scherp staat. Tegelijkertijd gaat er minder bloed naar je darmen, en gaan de gebieden in je hersenen die te maken hebben met rationeel denken, uit. Op dat moment speelt het stressorkest op volle kracht.
Wat we niet moeten vergeten, is dat ons lichaam na zo’n acute stressreactie tijd nodig heeft om terug te komen in ruststand. Het stresssysteem moet gecoördineerd weer uit gaan. Dit doet het lichaam bijvoorbeeld met het stijgen van het hormoon cortisol. Jouw stressorkest speelt een heel stuk om van ‘aan’ naar ‘uit’ te gaan, waarbij je langzaam weer rationeel kunt nadenken.
Hoe zit dat met chronische stress?
Maar stel, je hebt last van chronische stress. Je denkt veel na over de toekomst, en wat er zou kunnen gebeuren. Hoe zorg je er dan voor dat jouw stressorkest, dat continu op vol volume blaast, weer tot rust komt? Bij mensen met chronische stressklachten doet de aan-/uitknop van hun stressorkest het niet meer goed. De veerkracht is eruit. Je cortisol-levels blijven hierdoor te hoog, je slaapt minder goed en je herstelt minder goed.
Op zo’n moment is het belangrijk om goed naar je lichaam te luisteren, en om stresssymptomen bij jezelf te leren herkennen. Een one size fits all-oplossing bestaat echter niet. Elk brein reageert anders op prikkels, en ook persoonlijke omstandigheden spelen altijd een rol. Daarom bestaat dé gouden tip om geheel van stress af te komen ook niet. Voor iedereen werkt iets anders. Het hangt echt af van de persoon.
Wat natuurlijk wel voor een deel kan helpen is ons inhuren voor een stresspreventie workshop. Want hoe mooi zou het zijn als je met één effectieve workshop voor je personeel iedereen tegelijkertijd kunt informeren over burn-out en stresspreventie?