Een burn-out is een veel voorkomend verschijnsel waar nog steeds een bepaald taboe op rust. Maar soms lukt het gewoon niet meer om alle ballen in de lucht te houden, zowel op je werk als in je privéleven. En of je nu gezond bent of niet; het kan iedereen overkomen. Door chronische druk en stress kun je last krijgen van burn-out klachten.
1 op de 5 werknemers heeft burn-out klachten
Jaarlijks ervaart maar liefst 20% van de beroepsbevolking in Nederland burn-out klachten. Als je bedenkt dat de huidige werkzame beroepsbevolking bestaat uit ongeveer 9 miljoen mensen, betekent dit dat maar liefst bijna 1,5 miljoen mensen te maken hebben met burn-out gerelateerde klachten. Vooral onder vrouwelijke managers en young professionals neemt het aantal medewerkers dat burn-out klachten ervaart toe. In het onderwijs is het percentage werknemers met burn-out klachten het hoogst. Maar liefst 1 op de 4 medewerkers is burn-out of heeft te maken met burn-out klachten. Een niet te onderschatten probleem dus!
Moe, moe, moe, maar wat is nou eigenlijk een burn-out?
Het woord burn-out zegt het al; je bent volledig ‘opgebrand’. Eigenlijk zit je in het eindstadium van een langdurige periode van stress en (over)spanning. Hierdoor krijg je last van zowel lichamelijke als geestelijke uitputting. Een burn-out kun je niet alleen krijgen door stress op je werk, maar ook door spanningen in de privésfeer. Vaak is het de combinatie van die twee die iemand te veel wordt.
Mijn lichaam wil me iets vertellen, want ik weet niet waar de handrem is
Bij een burn-out zijn vaak zowel je fysieke als mentale energiereserves volledig ‘opgebrand’. In het begin kun je hier vaak nog wel me omgaan. Je werkt bijvoorbeeld door de vermoeidheid heen. Na een tijdje lukt dat echter niet meer en zijn zelfs de meest alledaagse taken een immense opgave. Vaak heb je je burn-out helemaal niet zien aankomen.
Wat zijn de verschijnselen?
Wanneer je burn-out bent, heb je te maken met een langdurige overbelasting van je systeem. Zo zal je concentratie erg verminderd zijn. Je blijft hangen in taken die je maar niet kunt afronden. Je lontje raakt korter. Je wordt emotioneel instabieler. Het wordt steeds moeilijker om tegelijkertijd meerdere prikkels en signalen op te vangen. Daarnaast raakt je energiebalans verstoord. Ook kun je lichamelijke klachten krijgen zoals darmklachten, spierpijn en bijvoorbeeld huidproblemen. Dit zijn allemaal gevolgen van de disbalans die is ontstaan over een langdurige periode.
Hoe krijg je een burn-out?
Met een burn-out moet je niet denken aan allemaal Dominosteentjes naast elkaar die op een gegeven moment omvallen, maar meer aan het spel Jenga waarbij alle zorgvuldig opgebouwde steentjes uit een torentje op enig moment gaan wankelen en dan alsnog omvallen. De werkzaamheden en uitdagingen in je privéleven stapelen zich op en de verwerkingstijd wordt steeds langer. Dit kan een te zware belasting worden. Er is daarom vaak niet één oorzaak aan een burn-out toe te wijden. Het kan iets op je werk zijn én iets in de privésfeer bijvoorbeeld. De één gaat hier goed me om en de ander kan het er niet meer bij hebben. Als je blijft malen, piekeren en het niet los kunt laten, dan kan het uitgroeien tot een structureel energielek. Wat je aankunt hangt af van de draagkracht die je hebt en is dus voor iedereen verschillend.
Burn-out is voor de buurman
Kan iedereen burn-out raken? In principe wel, maar mensen met bepaalde persoonskenmerken hebben hier een groter risico op. Die zijn vaak perfectionistisch, hebben een hoog verantwoordelijkheidsgevoel, leggen de lat hoog en zijn in de basis vaak onzeker. Ze stellen te laat grenzen en gaan te lang door met iets wat te veel energie kost. Ze krijgen een schuldgevoel als iets niet lukt en proberen vaak te veel ballen tegelijkertijd in de lucht te houden.
Ook leeftijd en geslacht kunnen een rol spelen, omdat het in bepaalde fasen veel energie kost om alles voor elkaar te krijgen. Denk daarbij aan vrouwen tot een jaar of 45. Die zijn vaak druk met werk, school, sport, gezin, kinderen, huishouden en bijvoorbeeld zorgtaken. Bij mannen komt het ook voor, maar dan hebben we het meer over de persoonskenmerken dan over de bijkomende taken.
Wanneer je eenmaal uitgevallen bent, vind je van jezelf dat je faalt. Je voelt je schuldig naar anderen en ook naar jezelf. Je vindt dat je het gewoon moet kunnen. Het begint met een stukje acceptatie hiervan.
Hebben of herkennen
Herkenbaar wat je leest? Maar weet je niet zeker of je een burn-out hebt? Maak een afspraak bij je huisarts of bedrijfsarts en bespreek het samen. Door middel van een gerichte vragenlijst en de symptomen die je aangeeft kan de arts al vrij snel een diagnose stellen.
Het is ook mogelijk dat je iemand in je omgeving kent waarvan jij denkt, dat die echt in dit profiel past. Maar hoe kun je deze persoon helpen?
Door het bespreekbaar te maken op een open manier; ‘Ik zie aan jou dat.’ ‘Ik maak me daar zorgen over.’ ‘Kun jij je dat voorstellen?’ Of ‘Hoe kunnen wij dat samen oplossen?’
Het zijn een aantal manieren om het gesprek op een vertrouwelijke manier te starten.
Vaak vinden leidinggevenden het moeilijk om met iemand zo’n gesprek aan te gaan, vooral als het niet persé over het werk zelf gaat. Je wilt dat alles weer normaal wordt, maar als je daar niet over praat, gaat dat zeker niet gebeuren.
Opgebrand of overspannen
Het verschil tussen een burn-out en overspannen zijn, zit hooguit in de gradatie. Je hoeft namelijk lang niet altijd burn-out te zijn. De oorzaken en oplossingen zitten overigens wel in dezelfde hoek. Gemiddeld genomen herstel je sneller van overspannen zijn, omdat die klachten minder erg zijn als bij een burn-out. Een burn-out is iets wat al jarenlang op je heeft gedrukt voor het zover is gekomen. Bij overspannenheid ervaar je de klachten direct.
Balen van je burn-out? Zo kom je ervan af!
In het traject naar herstel word je bijgestaan door professionals zoals je bedrijfsarts, psycholoog of coach. Coaching is een zeer zinvol instrument. Een coach zegt bijvoorbeeld: “kijk even terug, hoe is het nu, hoeveel ballen heb je in de lucht en wat ga je eraan doen?” De meeste mensen vinden het lastig om voor zichzelf te kiezen. Die willen aardig gevonden worden en kunnen geen nee zeggen. Als je niet goed voor jezelf zorgt, kun je ook niet voor een ander zorgen. Maar tegelijkertijd: we leven wel in Nederland, waar we de symptomen aanpakken en vaak vergeten naar de bron en oorzaak toe te gaan. Als je beter naar je gevoel leert luisteren helpt dat veel meer mee. Dan kun je er sneller uit komen, sneller in balans raken en word je weer gezonder. Multidisciplinaire therapie zoals wij van Bye Bye Burnout die aanbieden is daarom bijvoorbeeld een zinvolle methode.
Herstellen van een burn-out
Niet iedereen herstelt even snel of langzaam. Je moet gaan onderzoeken waar de burn-out door wordt veroorzaakt. Dit kan veel redenen hebben. Hoe is de bereidheid van een werkgever om dingen op te lossen? Hoe vast zit je in je persoonskenmerken? Hoe is de begeleiding? En hoe ernstig was de burn-out en waren de symptomen? Vervolgens moet je gaan kijken naar welke dingen je veel energie kosten en waar je de energie weer uit haalt.
Er wordt doorgaans gezegd dat het herstellen van een burn-out ongeveer een half jaar duurt, maar dat is in de praktijk niet zo. Iedereen is anders. Werk is bijna altijd een onderdeel van het ontstaan van de burn-out. Daarom is het van belang om op tijd te signaleren waar de mogelijkheden en belemmering liggen om die zo bespreekbaar te maken en op te nemen in de route naar werkhervatting.
Belangrijk is ook dat de werkgever een rol krijgt in jouw weg naar herstel en meedenkt in oplossingen. Vaak loopt het daar ook mis.
Het juiste evenwicht vinden tussen belasting en belastbaarheid dat moet het uitgangspunt zijn.
Heb je last van burn-out klachten, trek op tijd aan de bel
Voorkomen is beter dan genezen, en als je er op tijd bij bent kun je wellicht nog voorkomen dat je de grip op jouw situatie verliest. Vind je het opvolgen van deze tips nu toch heel lastig? Neem dan contact met ons op. Wij denken graag met je mee.