Auteur: drs. Jan Verhoeven en herschreven door Mascha Mooy
In november 2015 werd er door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een verontrustend beeld aangaande werkstress, burn-out en ziekteverzuim geschetst. Hier werd gezegd dat ongeveer 1 miljoen Nederlanders last heeft van burn-out klachten, en dan met name bij de jonge werknemers in de leeftijdsgroep van 25 tot 35 jaar (ongeveer 240.000 werknemers in die leeftijdscategorie). De hoofdoorzaak zou Werkstress zijn. In veel gevallen wordt het etiket burn-out ten onrechte opgeplakt. Best en kwalijke zaak omdat een verkeerde diagnose veelal inhoudt dat de werknemer dan een onjuiste behandeling krijgt.
Wat is een burn-out?
Burn-out is een relatief nieuw begrip, maar de meeste van ons weten inmiddels wel globaal wat het inhoudt en welke klachten erbij horen. Met name uitputting en extreme moeheid, langdurige overspannenheid, cynisch ten opzichte van werk en negatieve gedachten omtrent tekort schieten in werk, relaties en zelfbeeld. Werkstress ziet men als de oorzaak. Men vindt het vaak lang duren en door de sombere buien wordt vaak ook depressie genoemd.
Burn-out is geen formele diagnose
Doordat een burn-out zo herkenbaar is voor velen, zorgt dat er ook voor dat er bijna nooit een dokter aan te pas hoeft te komen om de diagnose burn-out te stellen. Wereldwijd is burn-out een bekend en herkenbaar fenomeen. Maar, doordat een burn-out zo herkenbaar is en men zelf diagnoses stelt gaat wel vaak fout. Als een specialist (die formeel de diagnose mag stellen) zoals een psychiater of klinisch psycholoog, dan zal daar vaak blijken dat de diagnose burn-out niet van toepassing is.
In de DSM-5 (2015) verscheen de Nederlandse vertaling als standaard voor de classificatie van psychische stoornissen. Burn-out kont daar niet in voor als officiele diagnose. Hierdoor moet een burn-out ondergebracht worden bij een andere psychische stoornis. Overspannen zijn, is volgens de DSM-5 een aanpassingsstoornis, maar nu is het maar de vraag of een burn-out daar ook bij hoort.
Burn-out meestal een depressie?
Werknemers met stressgerelateerde klachten die problemen op het werk ervaren schrijven de oorzaak vaak toe aan werkstress. Het probleem wordt vaak aangeduid als een burn-out, wat de oorzakelijke relatie tot het werk verankert. Het logische gevolg is dat vooral maatregelen in het werk worden genomen ipv het probleem op te lossen. In een onderzoek van Bahlmann waarschuwt hij ervoor dat het label burn-out vaak misleidend is, omdat er in de veel gevallen sprake is van een depressie. In een recente publicatie stelt van Dam dat bij burn-out ook regelmatig een angststoornis aan het licht komt. Rössler concludeert dat het concept burn-out tot gevolg heeft dat de invloed van persoonskenmerken wordt ondergewaardeerd en die van werkgerelateerde factoren ernstig wordt overschat. De behandeling van een depressieve stoornis blijft dan in veel gevallen ten onrechte achterwege. In dat licht is het feit dat burn-out niet voorkomt in de DSM-5 een goede zaak. Het draagt bij aan beter onderzoek naar het werkelijke probleem, zodat de juiste behandeling kan worden ingezet.
Tip voor de praktijk
Wanneer bij de werkende de draaglast de draagkracht overschrijdt, ga er dan niet voetstoots van uit dat dit de basis vormt voor een burn-out.
Bronnen:
www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2015/11/16/werkstress-burn-out-en-verzuim-in-cijfers
Bahlmann J, Angermeyer MC, Schomerus G. Calling it “Burnout” Instead of “Depression” – A Strategy to Avoid Stigma? Psychiatr Prax. 2013 Mar;40(2):78-82.
Bianchi R, Schonfeld IS, Laurent E. Is it Time to Consider the “Burnout Syndrome” A Distinct Illness? Front Public Health. 2015 Jun 8;3:158.
Schonfeld IS, Bianchi R. Burnout and Depression: Two Entities or One? J Clin Psychol. 2016 Jan;72(1):22-37.
Rössler W, Hengartner MP, Ajdacic-Gross V, Angst J. Predictors of burnout: results from a prospective community study. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2015 Feb;265(1):19-25.
van Dam A. Subgroup Analysis in Burnout: Relations Between Fatigue, Anxiety, and Depression. Front Psychol. 2016 Feb 4;7:90